De invloed van online extremistische en terroristische op de nationale veiligheid is toegenomen. Dat blijkt uit verschillende analyses die zijn gedaan voor de Nationale Contraterrorismestrategie (2022-2026), het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (respectievelijk DTN 57 en 58) en de AIVD. Extremisten en terroristen gebruiken het internet en sociale mediakanalen om hun (politieke) ideologieën te verspreiden en bewegingen te vormen. Deze dreiging komt vanuit verschillende ideologische stromingen, zoals het jihadisme, rechtsextremisme en anti-institutioneel extremisme.
Verantwoordelijkheid internetsector
De internetsector heeft een belangrijke verantwoordelijkheid als het gaat om het tegengaan van online extremistische en terroristische. De overheid vraagt deze sector om burgers zoveel mogelijk online te beschermen. Zo moet de sector voldoen aan nieuwe wettelijke verplichtingen, zoals de Wet Terroristische Online Inhoud (TOI) en de Digital Services Act (DSA).
Wet- en regelgeving
De Wet TOI verplicht sociale mediaplatforms om terroristische content binnen één uur na ontvangst van een verwijderbevel ontoegankelijk te maken. De Autoriteit Online Terroristisch en Kinderpornografisch Materiaal (ATKM) voert deze taak uit. Zij werken actief samen met partners binnen de overheid, de internetsector en autoriteiten van andere lidstaten om het internet zoveel mogelijk vrij te houden van terroristische (en kinderpornografische) content. Als internetbedrijven hier niet aan kunnen voldoen, kan de ATKM hen bestuurlijke boetes of een last onder dwangsom opleggen.
Daarnaast heeft de Europese regelgeving onder de Digital Services Act (DSA) als doelen om de grondrechten van burgers te beschermen en hen minder bloot te stellen aan schadelijke, misleidende en illegale online informatie. Naast wetgeving blijft het primair aan de online platformen om gebruikers zoveel mogelijk te beschermen tegen extremistische en terroristische content.
Versterkte Aanpak Online
Om de online veiligheid van gebruikers te bevorderen werkt de Nederlandse overheid aan een Versterkte Aanpak Online. Deze aanpak richt zich niet alleen op het bestrijden van radicalisering en het tegengaan van online extremistische en terroristische, maar ook op preventie en het versterken van onze weerbaarheid. Dat loopt langs vier lijnen:
- samenwerking met de internetsector;
- aanscherping van wetgeving;
- handvatten voor de lokale aanpak en preventie, zoals het versterken van de weerbaarheid en mediawijsheid, en
- een gezamenlijke, internationale inzet in Europees en internationaal verband.
Bij de Versterkte Aanpak Online worden de resultaten van diverse, wetenschappelijke onderzoeken betrokken. Een belangrijk uitgangspunt blijft het bewaken van fundamentele rechten, zoals de vrijheid van meningsuiting. Dat vraagt om een zorgvuldige balans met maatregelen die online radicalisering tegengaan en de veiligheid bevorderen. Vrijheid en veiligheid zijn geen tegenpolen, maar vereisen wel voortdurende afweging en waakzaamheid, zodat het internet een ruimte blijft waarin fundamentele rechten worden beschermd én misbruik wordt tegengegaan. Dat wat offline strafbaar is, moet ook online strafbaar zijn.